Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo
cấp địa phương

Hỏi đáp

• PII là gì?

  Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (viết tắt là PII - Provincial Innovation Index) được xây dựng nhằm cung cấp bức tranh thực tế, tổng thể về hiện trạng mô hình phát triển KT-XH dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo (KHCN&ĐMST) của từng địa phương, qua đó cung cấp căn cứ và bằng chứng về điểm mạnh, điểm yếu, các yếu tố tiềm năng và các điều kiện cần thiết để thúc đẩy phát triển KT-XH dựa trên KH,CN&ĐMST của từng địa phương. Dựa trên bộ chỉ số, các nhà hoạch định chính sách và các cấp lãnh đạo của địa phương có cơ sở khoa học và thực tiễn để xác định, lựa chọn các định hướng, giải pháp phù hợp cho phát triển KT-XH của địa phương mình dựa trên KH,CN&ĐMST.

• Bộ chỉ số PII được áp dụng từ bao giờ?

  Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) được thực hiện trên toàn quốc từ 1/1/2023

• Bộ chỉ số PII ra đời như thế nào?

  "Nghị quyết số 05-NQ/TW Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về một số chủ trương, chính sách lớn nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế; Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 và Chiến lược phát triển Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KHCN & ĐMST) đến năm 2030... đã khẳng định đổi mới mô hình tăng trưởng của Việt Nam theo hướng “chuyển dần từ dựa vào gia tăng số lượng các yếu tố đầu vào của sản xuất sang dựa vào tăng năng suất, chất lượng lao động, ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo”.
  
  Tuy nhiên, do chưa có các mô tả định lượng để giúp hình dung và cụ thể hóa thành các mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể, việc phải có một bộ chỉ số mô tả hiện trạng mô hình phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) dựa trên KHCN & ĐMST là cần thiết. Qua đó, cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn về điểm mạnh, yếu, về các yếu tố tiềm năng và các điều kiện cần, giúp các nhà hoạch định chính sách và các cấp lãnh đạo có cơ sở khoa học và thực tiễn để xác định, lựa chọn các định hướng, giải pháp phù hợp cho phát triển KT-XH dựa trên KHCN & ĐMST ở cả cấp quốc gia và cấp địa phương.
  
  Ở cấp quốc gia, từ năm 2017, Chính phủ đã sử dụng bộ chỉ số ĐMST toàn cầu GII do Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) công bố hàng năm. Qua đó xác định các điểm mạnh, điểm yếu của quốc gia, từ đó đưa ra các giải pháp cải thiện phù hợp, cũng như kịp thời xây dựng, ban hành các chính sách có liên quan.
  Tại Nghị quyết hàng năm, Chính phủ phân đã công cụ thể đến từng bộ, ngành chủ trì theo dõi và cải thiện các chỉ số Việt Nam còn yếu kém, đồng thời giao Bộ Khoa học và Công nghệ làm đầu mối điều phối, theo dõi chung.
  
  Những năm qua, kết quả chỉ số GII của Việt Nam luôn có sự cải thiện tích cực. Việt Nam liên tục được tổ chức WIPO ghi nhận là quốc gia có điểm số cao hơn so với mức trung bình của các nước cùng nhóm thu nhập. Trong 12 năm liền, Việt Nam luôn có kết quả ĐMST cao hơn so với mức độ phát triển, cho thấy hiệu quả trong việc chuyển các nguồn lực đầu vào thành kết quả đầu ra phát triển kinh tế - xã hội. Việt Nam là một trong số ít những quốc gia thu nhập trung bình thấp được tổ chức WIPO ghi nhận có tốc độ bắt kịp về ĐMST nhanh nhất. Tuy nhiên, ở cấp địa phương, nhiều nơi còn lúng túng trong việc tham gia thực hiện Nghị quyết của Chính phủ về cải thiện chỉ số GII cấp quốc gia. Một trong những lý do là chỉ số GII đánh giá ở cấp quốc gia nên nhiều số liệu thống kê tương tự ở cấp địa phương không có. Ngoài ra, phương pháp đánh giá theo quy chuẩn quốc tế còn mới lạ nên có những điểm không phù hợp với cấp địa phương của Việt Nam.
  
  Với sự khác biệt giữa các địa phương về quy mô KT-XH, dân số, đất đai, cơ cấu kinh tế, định hướng phát triển..., các địa phương cần phải lựa chọn mô hình phát triển KT-XH dựa trên KHCN & ĐMST khác nhau, phù hợp với bối cảnh, điều kiện, đặc điểm riêng có của địa phương mình. Do đó, nhiều địa phương kiến nghị cần có bộ chỉ số ĐMST riêng, căn cứ vào đó có thể chỉ đạo, điều hành tốt hơn, sát với thực tiễn hơn.
  
  Từ yêu cầu thực tiễn này, tháng 11/2021, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt đã tới thăm và làm việc với Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), trao đổi và đề nghị WIPO hỗ trợ Việt Nam về ĐMST. Tổng giám đốc WIPO đã cam kết hỗ trợ Việt Nam xây dựng PII trên nền tảng bộ chỉ số GII.
  
  Tại phiên họp đầu năm 2022, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 12/NQ-CP ngày 30/01/2022, giao: “Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với cơ quan, địa phương, WIPO và các tổ chức liên quan xây dựng bộ chỉ số ĐMST cấp địa phương và tổ chức đánh giá thử nghiệm tại một số địa phương nhằm đo lường năng lực ĐMST và kết quả ĐMST của từng địa phương, đồng bộ với chỉ số ĐMST toàn cầu GII của Việt Nam”.
  
  Sau khi có kết quả thử nghiệm, từ năm 2023, việc xây dựng bộ chỉ số được triển khai trên toàn quốc.
  

• Vì sao cần xây dựng bộ chỉ số ĐMST cấp địa phương?

  Bộ chỉ số PII có ý nghĩa quan trọng, trong đó:
  
  Đối với chính quyền các cấp
  - Cung cấp các căn cứ về điểm mạnh, điểm yếu, các yếu tố tiềm năng và điều kiện cần thiết để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội dựa trên KHCN & ĐMST của từng địa phương.
  - Làm cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng và thực thi hiệu quả các chính sách thúc đẩy, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động KHCN & ĐMST ở địa phương.
  - Thúc đẩy thực hiện các sáng kiến phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương dựa trên KHCN & ĐMST, tận dụng các thế mạnh và vượt qua các thách thức.
  - Cung cấp công cụ và kĩ thuật cho phép đánh giá, so sánh năng lực, kết quả hoạt động KHCN & ĐMST giữa các địa phương cũng như chất lượng điều hành, quản lí nhà nước về KHCN & ĐMST của từng địa phương.
  - Góp phần nâng cao năng lực và kết quả hoạt động KHCN & ĐMST quốc gia; góp phần thực hiện và theo dõi, đánh giá việc thực hiện Chiến lược KHCN & ĐMST đến năm 2030, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030, Chiến lược Sở hữu trí tuệ đến năm 2030 và các mục tiêu phát triển bền vững.
  
  Đối với nhà đầu tư
  Kết quả đánh giá PII của địa phương là thông tin tham khảo hữu ích về môi trường đầu tư địa phương giúp nhà đầu tư, doanh nghiệp có các quyết định phù hợp.
  
  Đối với khu vực nghiên cứu
  Bộ chỉ số PII cung cấp cơ sở dữ liệu toàn diện với hệ thống các chỉ tiêu đánh giá, có thể so sánh được qua thời gian và thúc đẩy các nghiên cứu khác.
  
  Đối với cộng đồng các tổ chức quốc tế và nhà tài trợ
  Là cơ sở để xem xét, cân nhắc các tài trợ và hoạt động có liên quan tại các địa phương ở Việt Nam.
  
  Các bước xây dựng PII
  1. Xây dựng khung lý thuyết
  2. Lựa chọn dữ liệu
  3. Xử lý dữ liệu bị thiếu
  4. Phân tích đa biến
  5. Quy chuẩn số liệu
  6. Trọng số và tổng hợp
  7. Phân tích độ không chắc chắn và độ nhạy của dữ liệu
  8. Xem xét lại dữ liệu
  9. Xem xét tương quan với các bộ chỉ số khác
  10. Báo cáo kết quả
  
  PII được xây dựng dựa trên các chỉ số nào?
  Khung chỉ số chỉ số ĐMST cấp địa phương năm 2023 đã được thiết kế với hai nhóm Đầu vào ĐMST và Đầu ra ĐMST với tổng cộng 52 chỉ số thành phần.
  Đầu vào ĐMST bao gồm 05 trụ cột:
  - Trụ cột 1. Thể chế
  - Trụ cột 2. Vốn con người và nghiên cứu
  - Trụ cột 3. Cơ sở hạ tầng
  - Trụ cột 4. Trình độ phát triển của thị trường
  - Trụ cột 5. Trình độ phát triển của doanh nghiệp
  Đầu ra ĐMST bao gồm 02 trụ cột:
  - Trụ cột 6. Sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ
  - Trụ cột 7. Tác động
  

• PII do tổ chức nào xây dựng?

  Với sự hỗ trợ kỹ thuật của tổ chức WIPO, trên cơ sở nghiên cứu và tham khảo kinh nghiệm xây dựng các bộ chỉ số cấp địa phương đã có trong nước (chỉ số Năng lực cạnh tranh quốc gia PCI, chỉ số Cải cách hành chính PAR, chỉ số Chuyển đổi số DTI…) và kinh nghiệm nước ngoài (trên thế giới mới chỉ có một số quốc gia xây dựng bộ chỉ số ĐMST cấp địa phương như Trung Quốc, Ấn Độ, Columbia, Mỹ... trong đó, Ấn Độ và Columbia cũng dựa trên bộ chỉ số ĐMST toàn cầu GII của WIPO), Bộ Khoa học và Công nghệ đã xây dựng bộ chỉ số cấp địa phương theo 10 bước như hướng dẫn của OECD cho xây dựng bộ chỉ số tổng hợp, phù hợp với bối cảnh thực tiễn, đặc điểm của các địa phương ở Việt Nam.
  
  Giai đoạn thiết kế khung chỉ số và các chỉ số thành phần có sự tham gia cố vấn kỹ thuật của tổ chức WIPO, sự phối hợp, chia sẻ kinh nghiệm của các Bộ, cơ quan đã xây dựng thành công các chỉ số cấp địa phương tại Việt Nam. Chuyên gia quốc tế độc lập do WIPO chỉ định cũng tiến hành đánh giá độc lập bộ chỉ số PII.